Twitter, Hyves, Facebook, LinkedIn: de zogenaamde ‘social media’ zijn niet meer weg te denken uit het communicatielandschap. Verhalen, kennis en ervaringen worden haast schaamteloos uitgewisseld. Een walhalla voor de moderne spiritueel of ligt niet de verdieping maar de vervlakking op de loer? Als Hyver en Twitteraar deed ik een onderzoekje.
De mens bewandelt van oudsher spirituele paden. We zoeken daar zingeving, antwoorden op onze levensvragen, heling en connectie. Er zijn simpele rechttoe rechtaan paden die niet veel onderhoud vragen, en daarnaast zijn er de moeilijk begaanbare paden voor de avonturiers. Veel van onze voorouders werden gedwongen door de goden, geesten en/of de samenleving om een bepaald pad te volgen. Als je familie een bepaald geloof aanhing, deed jij dat automatisch ook. Beschikte je over bijzonder spirituele talenten, dan werd je zelfs door de plaatselijke sjamaan of priester uitgekozen en ging je vervolgens jarenlang in de leer. Daarna moest je jezelf bewijzen via specifieke riten en werd je van leerling een leraar. Het oerpad is de weg van ervaring. Vallen, opstaan, bloed, zweet en tranen. Dat waren nog eens tijden.
“Je moet je eigen kilometers maken!”, zegt mijn leraar. Ik stelde hem een specifieke vraag over traditioneel sjamanisme en hij wilde geen antwoord geven. “Dat moet je niet aan mij vragen, maar aan je helpers en gidsen. Beter nog, loop, ontdek, val, sta op, vind je antwoord op die vraag op je eigen pad.” Ik ben teleurgesteld, zelfs een beetje geïrriteerd. Hij kan toch wel antwoord geven? Ik wil het weten, en wel meteen! “Als je gaat trainen in een sportschool ga je ook niet meteen 100 kilo heffen. Je moet je spirituele spieren trainen door veel herhaling, werk, bloed zweet en tranen. Dan leef je het, dan ervaar je het. Iets weten in je hoofd is niet hetzelfde als iets weten in je ziel.” Ja, ik weet dat hij gelijk heeft. Er is geen gemakkelijke weg. Ik zal mijn eigen rotsen moeten beklimmen.
Wegomlegging – over de grens
Maar tijden veranderen en de samenleving ook. In het Westen kwam de vrijheid om eigen paden uit te kiezen. Na de ontkerkelijking in Nederland in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw gingen mensen op zoek naar andere geloofsmogelijkheden. Weg van het kerkenpad, via avontuurlijke kronkelweggetjes, naar andere, ogenschijnlijk groenere geloofsstromingen in andere culturen. Hippe, coole wegen met exotische begroeiingen! Je spaarde je gek om die ene traditionele leraar te ontmoeten die altijd in een ver vreemd land leek te wonen, je deed moeite voor je spirituele verdieping. Je ging naar een goeroe of ashram in India om daar te leren navelstaren. Vallen, opstaan, bloed, zweet en tranen. Dat waren nog eens tijden.
Kruispunt – zonder grens
En weer kwam er een verandering. De Zuid-Amerikaanse sjamanen, de Noord-Amerikaanse indianen, de Indiase goeroes en de Tibetaanse leraren kwamen nu op uitnodiging naar Nederland om hier workshops, zweethutten en wat dies meer zij te geven. Handig, want we wilden ons blijven verdiepen, maar het moest wel passen in ons drukke leven. Er was geen tijd meer om uit te waaien in de binnenlanden van Exotica, we hadden inmiddels kinderen, een drukke baan en een boel verantwoordelijkheden. Dus we sleepten op zaterdagen slaapzakken naar de zoveelste zweethut, dronken thee met een Lama, discuzeurden met een echte Indiaan over het hoe en waarom van Wakan Tanka. Het spirituele landschap veranderde van traditioneel naar modern, aangepast aan onze nieuwe wensen en nieuwe ideeën over spirituele ontwikkeling. Yeh, those where the days.
Nieuwe paden
Ondertussen was ook Internet ons spiri leven binnengeslopen. Een duizelingwekkende stroom informatie kwam beschikbaar. Tienduizenden spirituele paden nu voor het uitkiezen, niet altijd met een bijpassende routebeschrijving. Sommige mensen hadden geen zin om slechts een specifiek pad te kiezen en creëerden hippe mozaïekweggetjes. We hoeven niet meer naar de Indiase goeroe die in een of ander onbekend gat in India woont, en we hoeven hem ook niet uit te nodigen naar de polder: we kunnen nu zijn blog lezen! De Tibetaanse leraar is beschikbaar op Facebook en geeft online seminars. Chatten met de zelfbenoemde Mayapriester, mailen met de Ayahuasca sjamaan, het kan allemaal. Wil je iets weten over die exotische cultus in Verweggistan, in Techno-wicca, in astraal karate? Geen probleem. Alles is open, alles is beschikbaar. En langzaam maar zeker sluipt, samen met het overweldigende aanbod, de verwendheid ons spirituele huis binnen. Want waarom zouden we moeite doen voor onze spirituele groei, als alles op een presenteerblaadje wordt aangeboden?
Ik geef elke dinsdagochtend een twitterspreekuur over sjamanisme. “Kun jij mij even snel vertellen wat mijn krachtdier is?” vraagt een vrouw. “En, ook belangrijk, wat kan zo’n beest voor me doen?” Ik twitter terug dat ik haar niet zomaar kan vertellen wat haar krachtdier is. Dat deze persoonlijke gids zich vanzelf zal aankondigen, bijvoorbeeld via een droom of meditatie. “Laat maar”, typt ze dan, “ik heb het al opgezocht op een site.”
Reacties
Ik stelde op Twitter en Hyves mijn volgers/vrienden de volgende vragen: “Hebben de social media jouw spiritualiteit beïnvloed, en zo ja, op welke manier? Voegen ze iets toe, of halen ze iets weg?” De reacties waren wisselend. “Ik volg nu veel spirituele mensen en lees veel boeiende spiri-quotes, -blogs en -artikelen!”, zegt een Twittermevrouw. “Social media zetten mijn spirituele ontwikkeling bijna stil. Ik krijg er wel veel nieuwe ideeën door”, antwoordt een meneer. “Ik lees meer, en kom ook in aanraking met verschillende soorten spiritualiteit…”, reageert een ander.
“Vroeger ging alles langzamer”, legt een dame mij op Twitter uit. “Een Reiki leerling bijvoorbeeld, deed er lang over om Master te worden. Nu zijn mensen sneller al zo ver. We zitten op een hogere trilling. En het is maar goed dat deze dingen sneller gaan, want we hebben geen tijd en geen zin om jaren over een stap te doen… niet nodig ook, zo blijkt!”
De Hyvers ervoeren meer spirituele verdieping dan de Twitteraars. Op Hyves is ook meer groepjesvorming, meer gelijkgestemden die elkaar opzoeken en informatie en ervaringen onderling uitwisselen, ongezien door vreemde ogen. Het tempo ligt lager dan bij het supersonische Twitter en de mensen daar lijken meer gericht op het integreren van uitgewisselde informatie. Toch kan men ook op Twitter de diepte in: je kunt immers zelf discussies aanzwengelen, vertellen over jouw eigen pad, en vragen stellen aan anderen. In de korte tijd dat ik Twitter merkte ik dat dit medium dwingt om vanuit de kern te communiceren. In honderdveertig karakters per bericht uitleggen wat je nu precies bedoeld is een regelrechte uitdaging, en doet mij denken aan een Japanse dichtvorm, de Hai-ku.
Verdieping of vervlakking?
Door alle internetmogelijkheden verandert onze communicatie, onze beeldvorming, de manier waarop we omgaan met elkaar en met spiritualiteit. Of de social media verdieping of vervlakking geven, ligt helemaal aan de mens achter de computer. Twitter, Hyves, Facebook, het zijn slechts gereedschappen, middelen om in contact te komen met gelijkgestemden, met mensen die hetzelfde pad of juist een totaal ander pad volgen. De mens is ondanks alle veranderingen een groepsdier dat graag uitwisselt. We vormen via de social media nieuwe stammen, nieuwe groepjes, en nieuwe clans. Wat dat betreft is er weinig veranderd.
Maar waar je eerst nog moeite moest doen om bepaalde kennis te verwerven, het pad van bloed, zweet en tranen moest volgen, lijkt het moderne spirituele pad op het eerste gezicht een geasfalteerde weg met hypermoderne wegmarkeringen. Geen hobbel te bekennen en zeer comfortabel voor je voeten. Maar half begraven onder dat asfalt, daar, naast dat bosje onkruid, ligt de toegang tot dat oudere pad, het pad der ervaring. Er groeien doornstruiken daar, er lopen enge dieren en er liggen scherpe rotsen. En hoe je het ook wendt of keert, dat pad moet je toch echt nog steeds zelf lopen. Zonder laptop en op blote voeten.
Gepubliceerd in de Koorddanser, maart 2011