Passende rituele zorg voor de stervende, de gestorvene en de nabestaanden.
- Rituelen rond sterven
- Begeleiding van mensen in de laatste fase van hun leven
- Begeleiding/spirituele verzorging van de net overledene
- Rituele zorg rond rouwverwerking van de nabestaanden.
Wat is een rouwvrouw/zielenman?
Ooit waren er, ook in onze cultuur, vrouwen en mannen die een roeping voelden: het begeleiden van de stervende/net gestorvene met naast de aandacht voor het lichaam (afleggen, wake) veel aandacht voor de ziel. In veel culturen begreep men dat het lichaam sterft maar dat de ziel verder reist, en dat die reis begint bij het sterfmoment. Een rouwvrouw/zielenman hielp de gestorvene op weg, met kleine rituelen en persoonlijke aandacht.
Deze mensen hielpen daarnaast ook vaak bij het rouwproces van de nabestaanden. Door aanwezig te zijn, door te helpen met die overgang van leven naar dood, door passende rituele handelingen uit te voeren waardoor alle betrokken kaders kregen. De rouwperiode werd verspreid over een bepaalde tijd, en er waren verschillende herdenkingsmomenten. Soms werden deze taken uitgevoerd door de plaatselijke vroedvrouw, soms door de wat oudere vrouwen in de leefgemeenschap, soms ook door mensen die bekend stonden als genezers of kruidenmensen. Er waren ook (vooral) vrouwen die luidkeels rouwden, zongen en klaagden, waardoor de collectieve rouw van de nabestaanden een rituele vorm kreeg. Dit waren de klaagvrouwen, die in veel culturen een bijzondere positie innamen. Er zijn nog sporen te vinden van deze traditie in Ierland, waar ze ‘keeners’ heten. Ook in het Nederlandse ‘noaberschap’ hielpen mensen elkaar bij sterfgevallen waardoor de last voor eenieder wat makkelijker te dragen werd. Noabers (Achterhoeks, Drents en Sallands) zijn de buren in een kleine sociale gemeenschap. Binnen het noaberschap geldt de noaberplicht. Dit is een afgesproken verplichting om elkaar bij te staan in raad en daad indien nodig. De noabers hielpen bij het afleggen, bij de wake, bij de opvang van de nabestaanden, bij de uitvaart.
Wat doet een rouwvrouw/zielenman?
Rituele zorg voor de stervende
Het sterven is als een geboorteproces en verdient zorg en aandacht. Angst en pijn kunnen het sterfproces bemoeilijken. Een rouwvrouw/zielenman ondersteunt de stervende op een passende manier, en voert desgewenst kleine rituele handelingen uit, altijd in samenspraak met de stervende en met aanwezige familieleden en vrienden. Een rouwvrouw/man kijkt naar dat wat wenselijk en passend is, en zoekt aansluiting bij de spirituele wensen van alle betrokkenen. De persoonlijke wensen van de stervende hebben voorrang.
Rituele zorg voor de net gestorvene
In veel traditionele sjamanistische samenlevingen ging men er van uit dat de overledene de eerste vier dagen na het overlijden langzaam afscheid neemt van het, lichaam, van het leven en het aardse bestaan. Het lichaam is gestorven, maar de ziel is nog aanwezig en aanspreekbaar. De overgang van leven naar dood kent meerdere fasen. Een rouwvrouw/zielenman geeft aandacht aan de ziel van de gestorvene en ondersteunt in het loslaten, haalt angsten weg en geeft richting aan.
Afleggen
Sommige rouwvrouwen/zielenmannen kunnen ondersteuning bieden bij het afleggen, eventueel in de aanwezigheid van de uitvaartondernemer. Een rouwvrouw/zielenman zorgt ook hier vooral voor de zielen van de betrokkenen en de rituele vormgeving.
Wake
Een wake kan iedereen de mogelijkheid geven om op een goede manier afscheid te nemen. Er kan gezamenlijk gegeten worden, er kunnen verhalen worden uitgewisseld. De overledene blijft onderdeel van de intieme kring, maar zal hierna verder gaan. Een rouwvrouw/zielenman geeft ondersteuning en zorg aan de gestorvene, maar ook aan de nabestaanden, en werkt samen met de nabestaanden.
Uitvaart
Tijdens een uitvaart is er tijd om afscheid te nemen van het fysieke lichaam van de dierbare. Maar ook de gestorvene zelf neemt afscheid: hij of zij is voor het laatst fysiek aanwezig en dit is een grote stap. Een rouwvrouw/zielenman helpt om een afscheid te beleven wat past bij de nabestaanden en bij de overledene zelf. Een rouwvrouw/zielenman kan vanuit eigen ervaring suggesties aandragen, daarbij ook lettend op de levensovertuiging van de groep mensen die aanwezig zijn op de uitvaart.
Ook op latere tijdstippen, bij het plaatsen van een steen op het graf of bij het uitstrooien van de as kan een rouwvrouw/zielenman u tot steun zijn. Samen zoekend naar een passend ritueel, een manier om gedachten en emoties uit te drukken door te doen, te ervaren, een plek te geven in het geheel. Dit kan ervoor zorgen dat de nabestaanden gevoelsmatig klaar zijn voor volgende stappen.
Rituele zorg voor de nabestaanden
De rouwvrouw/zielenman is geen uitvaartondernemer. Deze zorgt voor het praktische verloop, regelt dat wat geregeld moet worden. Een rouwvrouw zorgt voor de persoonlijkheid en de ziel van de nabestaanden. Zij of hij zorgt ervoor dat de nabestaanden rust krijgen, zich kunnen terugtrekken of slapen indien gewenst, kunnen praten wanneer ze dat willen. Zij of hij zorgt ervoor dat de nabestaanden zich weer kunt verbinden met levenskracht, zich kunnen losmaken van de doodsenergie wanneer de tijd daar is. Zij/hij geeft passende ondersteuning in samenspraak met de aanwezigen.
De Rouwvrouw Zielenman opleiding
Deze opleiding is niet alleen geschikt en bedoeld voor mensen die werkzaam zijn in het uitvaartwezen, de gezondheidszorg, en de palliatieve zorg. Maar voor iedereen die op een andere manier beroepsmatig of persoonlijk te maken hebben met een van de onderwerpen. Mensen met een sjamanistische achtergrond en een diepere spirituele interesse in het onderwerp zijn natuurlijk ook van harte welkom.